📢 Dars №7: Present Simple Questions

💬 Kirish:

Ushbu darsda biz “Present Simple Questions” mavzusini o‘rganamiz. Bu zamon yordamida savol berish ko‘nikmasini rivojlantiramiz. “Do” va “Does” yordamchi fe’llari orqali savollarni qanday tuzishni, ularni kundalik hayotda qanday ishlatishni va savollarga qanday javob berishni o‘rganasiz. Bu mavzu o‘z fikringizni ifodalash va boshqalar bilan muloqot qilishda juda muhim.


🗃️ So‘z va ifodalar:

Inglizcha O‘zbekcha
do qilmoq (savol shakli)
does qilmoq (uchinchi shaxsda)
infinitive fe’lning asosiy shakli
how often qanchalik tez-tez
where qayerda
what time soat nechida
every Wednesday har chorshanba
twice a week haftada ikki marta
once a month oyda bir marta
in general umuman
every other day kun-kunora

📚 Mavzuning batafsil tushuntirishi:

“Present Simple Questions” yordamida kimdir yoki nimadir haqida savol beramiz. Savol shaklida do yoki does yordamchi fe’llaridan foydalanamiz.

Qoidalar:

1. “Do” va “Does” yordamchi fe’llari:

  • Do yordamchi fe’li I, you, we, they bilan ishlatiladi:
    • Do you like coffee? (Siz qahvani yoqtirasizmi?)
    • Do they play football? (Ular futbol o‘ynaydimi?)
  • Does yordamchi fe’li he, she, it bilan ishlatiladi:
    • Does she work here? (U bu yerda ishlaydimi?)
    • Does it rain often? (Bu yerda tez-tez yomg‘ir yog‘adimi?)

2. Savol tuzilishi:

Savol tuzilishi quyidagicha bo‘ladi:

do/does + subject (egalik) + infinitive (asosiy fe’l)

  • Do you live near here?
  • Does your brother like football?

3. Savol so‘zlari bilan savollar:

Agar savolda what, where, when, why, how kabi so‘zlar ishlatilsa, ular savol boshida keladi:

  • Where do you live? (Siz qayerda yashaysiz?)
  • What does he do? (U nima ish qiladi?)
  • How often do you go to the gym? (Siz qanchalik tez-tez sport zaliga borasiz?)

4. “Who” va “What” egani bildirgan hollarda:

Agar “Who” yoki “What” egani bildirsa, yordamchi fe’l ishlatilmaydi:

  • Who lives here? (Bu yerda kim yashaydi?)
  • What happens next? (Keyin nima bo‘ladi?)

🌟 Amaliy misollar va namunalar:

  1. Do you play tennis?

    (Siz tennis o‘ynaysizmi?)

  2. Does your sister live in Tashkent?

    (Sizning opangiz Toshkentda yashaydimi?)

  3. What do you do?

    (Siz nima ish qilasiz?)

  4. How often does it snow here?

    (Bu yerda qanchalik tez-tez qor yog‘adi?)

  5. What time do you usually go to bed?

    (Siz odatda soat nechida uxlayapsiz?)

  6. Does your brother like football?

    (Sizning akangiz futbolni yoqtiradimi?)

  7. Do they visit their grandparents often?

    (Ular bobosi va buvisiga tez-tez tashrif buyuradimi?)


🧑🏻‍🏫 O‘quvchilar uchun mashqlar:

✍🏻 Bo‘sh joylarni to‘ldiring:

Ko‘rsatma: Quyidagi gaplarni to‘ldiring. “Do” yoki “Does” yordamida savol shaklini yarating.

  1. _______ you speak English?
  2. _______ your parents like traveling?
  3. _______ your friend live in this city?
  4. _______ they go to the gym every day?
  5. _______ it rain often in your town?

🔄 Tarjima qiling:

Ko‘rsatma: Quyidagi gaplarni ingliz tiliga tarjima qiling.

  1. Siz har kuni ertalab kitob o‘qiysizmi?
  2. U har chorshanba sport bilan shug‘ullanadimi?
  3. Bu mashina qimmat turadimi?
  4. Siz odatda soat nechida uyg‘onasiz?
  5. Ular haftada ikki marta kinoga bormaydimi?

📝 Jumlalar tuzing:

Ko‘rsatma: Berilgan so‘zlardan foydalanib, savol shaklida gaplar tuzing.

  1. (you / like / tea?)
  2. (your brother / play / football?)
  3. (she / go / to school / on Saturdays?)
  4. (it / snow / in winter?)
  5. (you / usually / watch TV / in the evening?)

Savollarga javob bering:

Ko‘rsatma: Quyidagi savollarga javob bering.

  1. Do you like pizza?
  2. Does your sister work in a bank?
  3. Do they visit their grandparents often?
  4. Does it rain in your city?
  5. Do you study English every day?

📖 Hikoya:

“Do You Like Coffee?”

Every morning, I drink coffee. My friend Timur also drinks coffee, but he doesn’t drink tea. I asked him, “Do you drink tea at breakfast?” He said, “No, I don’t.” Timur usually goes to bed early, but today I asked him, “Do you go to bed late sometimes?” He smiled and said, “No, I don’t.” Timur doesn’t play sports, but he feels happy today. I asked, “Do you feel happy today?” He replied, “Yes, I do!” Timur always comes to school by car. I asked him, “Do you come to school by car every day?” He said, “Yes, I do.”


💡 Hikoyaning grammatik tahlili:

  1. Do you drink tea at breakfast?
    • Do yordamchi fe’li ishlatilgan, chunki gap “you” haqida.
    • “Drink” asosiy fe’l bo‘lib, infinitive shaklda ishlatilgan.
  2. Does he feel happy today?
    • Does yordamchi fe’li ishlatilgan, chunki gap “he” (uchinchi shaxs) haqida.
    • “Feel” asosiy fe’l bo‘lib, infinitive shaklda qolgan.
  3. Do you come to school by car every day?
    • Do yordamchi fe’li ishlatilgan, chunki gap “you” haqida.
    • “Come” asosiy fe’l bo‘lib, infinitive shaklda ishlatilgan.

🏠 Mustaqil ish (Uyga topshiriq):

  1. Quyidagi fe’llardan foydalanib, “Do” yoki “Does” bilan 5 ta savol yozing: play, like, go, eat, watch.
  2. O‘zingizning odatlaringiz haqida 5 ta savol yozing va ularga javob bering.
  3. Quyidagi jumlalarni savol shakliga keltiring:
    • She likes chocolate.
    • They go to the park on Sundays.
    • He works in a hospital.
    • We watch TV every evening.

Darsning qisqacha xulosasi:

Bugungi darsda biz “Present Simple Questions” haqida o‘rgandik. Savol shaklini tuzishda do va does yordamchi fe’llaridan foydalanishni va ularni qanday qo‘llashni bilib oldik. Bu qoidalar kundalik muloqotda savollar berishda juda muhim.


Savollar:

  1. “Do” va “Does” o‘rtasidagi farqni tushuntirib bering.
  2. “Does she likes chocolate?” jumlasi grammatik jihatdan noto‘g‘ri. Nima uchun? To‘g‘ri shaklini yozing va tushuntiring.
  3. O‘zingizning kundalik hayotingiz haqida “Do” yoki “Does” bilan 3 ta savol yozing.
  4. “What do you do?” jumlasining ma’nosini tushuntiring va misol keltiring.
  5. “Who lives here?” va “Who do you live with?” savollari o‘rtasidagi grammatik farqni tushuntiring.